Z radością witam każdą kolejną książkę, którą zmalował Štěpán Zavřel i jestem głęboko wdzięczna wydawnictwu Tatarak za otwieranie naszych oczu i serc na dorobek tego wybitnego ilustratora i twórcy literatury dla dzieci. W swoich konceptach, artysta pochodzący z Czech (choć zapoznając się z jego biografią śmiało go można nazwać obywatelem świata), zawsze zadziwia przekazem, który znacząco wyprzedzał czasy jego twórczości. Kreował opowieści o silnym przekazie i mocnych słowach – słowach, które mają postrzegać przed ekspansywnością polityki ludzi wobec planety, na której przyszło im żyć.
Dziś w nasze ręce trafia coraz więcej takiej treści, warto jednak podrkeślić, że Zavřel w swojej mądrości potrafił spojrzeć daleko w przyszłość, przelewał przecież swoje myśli na papier prawie pół wieku temu „Ostatnie drzewo” (wyd. Tatarak, 2022, pierwsze wydanie 1978) to poetycka historia przenosząca nas w czasie o kilka pokoleń wstecz, opowieść mająca w sobie cechy egzotycznej baśni. W małym miasteczku pośrodku lasu, okolonym smukłymi murami, z budowlami o połyskliwych kopułach wydarzyła się historia, która dramatycznie odmieniła losy mieszkańców. Ludzie skuszeni bogactwem, które obiecywali przybyli z daleka obcy mężczyźni, wyrazili zgodę na wycinkę drzew. Sprzedaż drewna okazała się szybkim i intratnym zajęciem, wkrótce miasto i jego okolice zmieniły się w miejsca bardzo trudne do życia, bujną roślinność zastąpiła pustynia, ptaki i inne zwierzęta opuściły gniazda i legowiska… Błąd dorosłych naprawiły małe dzieci obdarzając czułością maleńkie sadzonki drzew, z których po latach wyrósł nowy, młody las. To ich serca przywróciły naturalną więź łączącą ludzi z przyrodą.
Štěpán Zavřel to nie tylko pisarz, ale i genialny ilustrator. Z wielkim wyczuciem koloru niuansuje delikatne, miękkie plamy barwne, budując z drobnych elementów ornamentalne kompozycje. W jego pracach subtelność śladu farby akwarelowej pulsuje od rytmu kropek i kresek łagodnie zdobiących elementy architektoniczne, rośliny czy tkaniny. Artysta często ogranicza paletę kreując sceny oparte na wąskiej gamie, bawiąc się nasyceniem i odcieniem jednego koloru, stosuje także ciekawe zabiegi perspektywiczne pozwalając linii miękko płynąć niczym w onirycznej wizji.
W kontraście do obrazu słowo jest bardzo konkretne i jednocześnie uniwersalne, czytelny jest w nim szacunek do przyrody i świadomość tego, że przywrócenie jej do pierwotnego stanu jest długim i żmudnym procesem. Štěpán Zavřel podarował nam pięknie zilustrowaną przypowieść, która dotyczy każdego z nas i wzbudza głęboką refleksję. Zwłaszcza dziś, gdy żyjemy w cieniu katastrofy, a polityka dorosłych wpływa na przyszłość ich dzieci.
Książka została objęta patronatem czasopisma „Dzieci”.
Barbara Górecka / Dom Bajek
