Jako racji mojego wykształcenia zawsze z dużą uważnością pochylam się nad książkami, które w jakiś sposób dotykają tematu sztuki – czy to opowiadając o różnych stylach malarskich, czy zapoznając czytelników z ciekawostkami o rzeźbie i architekturze lub pomagając rozeznać się w wątkach historycznych czy kulturowych. Jednak w tej materii nie tylko o wiedzę chodzi – osobiście bliższa mi jest teoria, która wprost wskazuje i mierzy wartość dzieła sztuki tym, co wywołuje w odbiorcy. Jeśli pojawiają się w nas emocje – czy to zachwyt, radość, czy zdenerwowanie – to właśnie czyni pracę artysty wartościową. Zostawienie śladu.
Štěpán Zavřel w swojej twórczości zdecydowanie podążał w tym kierunku. Zdobywając wielokierunkowe wykształcenie artystyczne w kilku krajach nie tylko wypracował swój charakterystyczny warsztat, ale i dał się poznać, jako osoba wrażliwa na sztukę i jej wymiar osobisty w kontakcie człowieka z dziełem. „Zaczarowana rybka” (wyd. Tatarak, 2022) jest opowieścią zanurzoną w magii malarstwa na dwójnasób – w fabule opowiadania oraz w sposobie budowania ilustracji.
Autorska książka Zavřela przenosi czytelników do miasta nad rzeką wpadającą do morza (w domyśle zauważymy tu malarsko sportretowaną Wenecję), gdzie w jednym z muzeów wisi obraz przedstawiający złotą rybkę. Kompozycja wzbudza wiele sympatii dzieci, jednak któregoś razu rybka postanowiła ześlizgnąć się z płótna i wraz z karasiami pływającymi w fontannie w sali muzealnej wypłynąć na szerokie wody. Od tej chwili rozpoczyna się pełna niezwykłych przygód historia w podmorskich głębinach. Czy uzyskana wolność skusi tytułową bohaterkę, by na zawsze pozostać w dalekiej toni? Czy zwycięży wspomnienie zachwytu dzieci odwiedzających muzeum?
Štěpán Zavřel fenomenalnie operując miękką plamą barwy kreuje zarówno sceny we wnętrzach, jak i majestatyczne weduty czy bajecznie kolorowy świat pod wodą. Różnorakie ryby, wodorosty, żółwie i inne zwierzęta płynnie towarzyszą opowieści nadając jej głębokiego wyrazu, jednocześnie zachęcając, by ilustracjom przyglądać się długo i uważnie. To obrazy bardzo pobudzające wyobraźnię i karmiące zmysł estetyki.
Jest taki obraz, który mógł natchnąć artystę – jest nim The Goldfish Paula Klee, choć nie znalazłam potwierdzenia na to, że Štěpán Zavřel widział osobiście dzieło prezentowane na co dzień w Hamburger Kunsthalle. Jedno zaś jest pewne – w książkach czeskiego twórcy znaleźć można bardzo dużo czaru i piękna.
Książka została objęta patronatem czasopisma „Dzieci”.
Barbara Górecka / Dom Bajek
