Czy znasz swoje miasto? Wiesz gdzie są najfajniejsze place zabaw, parki i kamienice? Potrafisz opowiedzieć o mieście tak, aby Twoje dzieci również je poczuły i pokochały. Wiesz co robić z dziećmi w Kielcach gdy świeci słońce, a w Poznaniu gdy pada deszcz? Gdzie można zjeść fuczki lub fafernuchy? Wiesz co znaczy słowo “migawka” w Łodzi, “brejdak” w Lublinie czy “bimba” w Poznaniu? Jeśli nie – to weź NIEMAPĘ w dłoń i rusz na spacer.
Joanna Studzińska, Małgosia Żmijska i Joanna Guszta z kolektywu Mamy Projekt tworzą kreatywne przewodniki, które pozwalają w nieoczywisty sposób odkrywać uroki polskich miast i regionów.
Czym jest NIEMAPA?
Małgosia Żmijska: Siedem lat temu zostałyśmy z Asią Studzińską mamami. To wtedy poczułyśmy potrzebę spojrzenia na miejsce, w którym żyjemy w nowy sposób – z perspektywy rodzica. Szukałyśmy materiałów z pomysłami na spacery i opowieści dostosowane do możliwości poznawczych dzieci. Nie trafiłyśmy na nic, co spełniało nasze oczekiwania, więc w głowach pojawił się pomysł na stworzenie własnego przewodnika. Tak powstała pierwsza NIEMAPA o naszym rodzinnym mieście – o Łodzi.
Joanna Guszta: W pierwszej NIEMAPIE poza słynną Pietryną, Białą Fabryką czy street artem pojawił się też słownik łodzianizmów, “łódzkie smaczki” – jak żulik czy zalewajka i ilustrowany spis słynnych łódzkich festiwali. Już na tym przykładzie widać, że w NIEMAPACH nie opisujemy miejsc, raczej próbujemy dostrzec i zainspirować do odkrywania. Plac zabaw pod blokiem jest super, ale żeby uczyć dzieci kochać swoje miasto potrzeba więcej, choćby zorganizować Wielką Wyprawę do innego Parku albo poszukać perełek architektury ukrytych wśród miejskich kamienic. Chcemy pokazywać, że każde polskie miasto ma do zaoferowania wiele rodzinom.
Skąd nazwa NIEMAPA?
Joanna Guszta: W naszych przewodnikach nie ma nazw ulic, nie ma kierunków, nawet nie ma skali! Za to jest wiele propozycji na rodzinne zwiedzanie miasta, zabawy dla dzieci, słowniczki regionalizmów i legendy związane z danym miejscem.
Do czego służy NIEMAPA?
Joanna Studzińska: NIEMAPA jest po to, żeby poprzez dobrą zabawę zwiedzać, podróżować i odkrywać Polskę, ale przede wszystkim po to żeby poznawać swoje miasto od nowa – razem z rodziną. Bywa tak, że mijamy jakieś miejsce kilka razy w tygodniu i nawet nie wiemy co to jest, a turyści przyjeżdżają specjalnie po to, żeby je obejrzeć. NIEMAPA ma też pokazywać ofertę kulturalną i atmosferę miasta: charakterystyczne słowa i zwroty, sposób nazywania poszczególnych miejsc, perełki architektury czy lokalne potrawy.
Celem NIEMAPY jest więc budowanie więzi z własnym miastem?
Małgosia Żmijska: Na pewno tak. Twoja dzielnica i miasto są polem ćwiczenia postawy obywatelskiej. Żeby móc dbać o otoczenie, być motorem zmian trzeba dane miejsce znać, wiedzieć co jest potrzebne i czuć się częścią wspólnoty. Spacery, rozmowy, przyglądanie się, dowiadywanie się ciekawych rzeczy – w mieście można się zakochać tak, jak w człowieku a stąd już bliżej do autentycznego dbania i troski.
Joanna Studzińska: Z jednej strony miasto i dzielnica to konkret, budynki, park z placem zabaw albo rynek – i to są takie mentalne gwoździki, na których możesz rozpinać siatkę wspomnień i budować tożsamość. Ale też każde miasto ma swój charakter, specyfikę, język – jeśli je zauważasz to rozumiesz też, że miasta są różne, ludzie są różni, potrawy wigilijne z Lublina i z Gdańska są różne – uczysz się tolerancji a jednocześnie dostrzegania jak fajne i wyjątkowe jest to, co Ty masz. Przez NIEMAPY chcemy pokazywać charakter miast i to, jak pięknie się różnimy. W Łodzi angielkę kupuje się w piekarni a kurtka ma ekspres, a nie zamek błyskawiczny. W Gdyni koncept topograficzny centrum miasta jest zupełnie inny niż w Poznaniu, bo zamiast rynku punktem centralnym jest skwer Kościuszki. Świadomość wyjątkowości miejsca, z którego pochodzisz albo w którym mieszkasz może dawać moc i frajdę, być powodem dobrze pojętej dumy.
Jak wygląda proces tworzenia NIEMAP?
Joanna Guszta: NIEMAPA powstaje w procesie ko-kreacji z mieszkańcami. W każdym mieście znajdujemy fajnych ludzi (najczęściej są to rodzice), z którymi konsultujemy nasze propozycje i zbieramy kolejne. Pomagają też Partnerzy a nawet lokalni dziennikarze. Potem trzeba dokonać wyboru, bo spośród kilkudziesięciu miejsc zaproponowanych przez “przyjaciół NIEMAPY” możemy wybrać tylko dwadzieścia, które zmieszczą się w ilustrowanych przewodnikach. Najważniejszym kryterium jest to, czy dane miejsce jest fajne dla rodzin i czy niesie ze sobą wartości, które chce przekazywać NIEMAPA. Restauracje, centra handlowe i parki rozrywki odpadają w przedbiegach, podobnie jak zbyt poważne muzea czy eleganckie parki bez placów zabaw. Staramy się zawsze znaleźć takie mniej oczywiste miejsca, jak ładne podwórka, czy zabawne instalacje artystów. Zawsze musi być architektura – niecnie przemycamy słowa takie jak fronton czy attyka. Zawsze muszą być miejsca związane z kulturą i historią, ale też parki i sport, bo wiadomo, w zdrowym ciele zdrowy duch. A jeszcze jak uda się powiedzieć coś o wielokulturowości i tolerancji to już w ogóle bomba.
Ile takich przewodników już zostało wydanych?
Małgosia Żmijska: Wydałyśmy już 30 przewodników, podzielonych na 4 serie – miejską, regionalną, tematyczną i polską. Z NIEMAPĄ można zwiedzać już np. Łódź, Warszawę, Lublin, Poznań czy Gdańsk ale też Dolny Śląsk, Mazowsze, Puszczę Białowieską czy Tatrzański Park Narodowy. Z kolei seria POLSKA to nasza nowość – znajdziemy w niej 5 NIEMAP dla obcokrajowców odwiedzających nasz kraj. Niemapa po angielsku, rosyjsku, niemiecku, hiszpańsku i francusku ma pomóc w “opowiadaniu” miast zagranicznym kolegom i koleżankom.
Są plany na kolejne?
Joanna Studzińska: Mamy głowy pełne pomysłów na nowe NIEMAPY. Marzy nam się wydanie przewodników po kolejnych miastach i regionach, ale też po polskiej architekturze czy “zdrowym odżywianiu”. Zachęcamy do śledzenia naszej strony www.niemapa.pl, gdzie cyklicznie publikujemy nowe NIEMAPY.
JOANNA STUDZIŃSKA
Współtworzy Mamy Projekt z daleka i z bliska. W biurze z oknem na Granadę wymyśla wystawy, gry i projekty, słucha, analizuje i pisze. Fanka nowych technologii w pracy i analogowych interakcji w relacjach. Zarządza projektami mieszanką dystansu i zaangażowania.
MAŁGOSIA ŻMIJSKA
Odkąd została Mamą Eustachego (a potem Nastki) współtworzy Mamy Projekt, w którym podbija nowe lądy, przekonuje i sięga gwiazd. Praktyk pracy projektowej. Buduje kompetentne zespoły do skutecznego realizowania projektów z pogranicza sztuki, edukacji i biznesu. Od wystaw, przez wydawnictwa po działania on-line.
JOANNA GUSZTA
Autorka książek dla dzieci. Współzałożycielka, studia graficznego (dawniej też wydawnictwa) Ładne Halo. Wspólnie z grupą Mamy Projekt współtworzy i redaguje serię przewodników po miastach i lasach NIEMAPA oraz wystawy edukacyjne dla rodzin. Dla Miesięcznika Znak pisze krótkie felietony o znakach graficznych w rubryce „ZNAK o znakach”. Ukończyła politologię na Uniwersytecie Śląskim i socjologię na Politechnice Śląskiej. Mieszka i pracuje w Łodzi.
