Edward Lorenz prowadząc w latach 60. XX wieku badania nad zależnościami między parametrami pogody spostrzegł zjawisko nazwane potocznie efektem motyla. Istotą jego poszukiwań stało się odkrycie, że modyfikacja danych wyjściowych w niemal niezauważalnym stopniu może znacząco zmienić algorytm, który opracowuje prognozę pogody. Wychodząc poza świat nauki efekt motyla stał się symbolem pozornie niewidocznych powiązań, w których każdy nasz ruch czy decyzja mają istotne znaczenie w szerokim kontekście.
Uważna lektura książki Jakuba Tylmana „Gaja w opałach” (wyd. Martel, 2020) także prowadzi do takich przemyśleń. Tym razem, w kolejnej części serii publikacji dla najmłodszych o tematyce ekologicznej, autor przywołuje trzymającą w napięciu historię pszczółki o imieniu Gaja. Już samo jej imię jest metaforyczne, nosiła je w mitologii greckiej postać uosabiająca Ziemię-Matkę. Główna bohaterka książki wiedzie spokojne, pszczele życie. Do czasu. W malowniczy kwietny świat Gai i jej roju wkradają się niepokojące sytuacje, rośliny więdną i marnieją, łąki zamieniają się w dzikie śmieciowiska, w których tak łatwo o pożar… Zrozpaczone pszczoły muszą uciekać w poszukiwaniu nowego miejsca do życia.
Co z tej bajki wynika? – pyta autor. W jasny sposób znajduje powiązanie między opowieścią o pszczołach z traktowaniem przyrody przez człowieka. Skupia się jednak nie na pestycydach czy kontrowersyjnych decyzjach rolników, ustawach rządowych czy planach politycznych, a na tym, za co odpowiedzialny może być każdy z nas, również dzieci – mądrym gospodarowaniu odpadami. Odpowiednia segregacja śmieci to pierwszy krok, bazowy, ale i najważniejszy, prowadzić może do systemowych zmian, które tak bardzo są nam teraz potrzebne.
A jeśli ktoś wytyka niedoskonałości i próbuje zniechęcić do podjęcia aktywności w tym zakresie niech przypomni sobie o efekcie motyla. Jeśli poczujemy osobistą odpowiedzialność za nasze działania możemy coś zmienić. Mamy wpływ. Także na pszczoły będące obecnie w realnym zagrożeniu, a których zasług w świecie natury nie można przecenić.
Barbara Górecka / Dom Bajek
