Urok klasyka
20 czerwca 1793 roku, 230 lat temu, w Surochowie k. Jarosławia w bogatej rodzinie szlacheckiej na świat przyszedł Aleksander Fredro – wybitny komediopisarz, autor takich klasycznych już tytułów jak „Zemsta” czy „Śluby panieńskie” oraz szeregu znanych i lubianych, a nade wszystko nadal docenianych wierszy dla najmłodszych. Hrabia, poeta, pamiętnikarz, jeden z najważniejszych polskich twórców epoki romantyzmu ogłoszony został (wraz z Wisławą Szymborską) literackim patronem 2023 roku.
Nie dziwi zatem, że po twórczość literacką Aleksandra Fredry sięgnęli wydawcy, klasykę bowiem docenia wielu czytelników, a jeśli nadarza się możliwość nadania jej nowej szaty graficznej warto z takiej okazji skorzystać. Z jakim efektem? Poznańskie Wydawnictwo Frajda postawiło na dwa znane tytuły: „Małpa w kąpieli” oraz „Pawła i Gawła” (2023). Oba wiersze wywołują niejeden uśmiech na twarzach przedstawicieli starszego (mniej lub bardziej) pokolenia. Któż z nas nie śledził z wypiekami na policzkach historii relacji dwójki sąsiadów zastanawiając się, co jeszcze wymyśli nieokiełznany i żywiołowy Gaweł? Kto nie śmiał się z małpy, która postanowiła wymoczyć się w wannie z gorącą wodą? Fragmenty obu wierszy mimochodem zapisały się w naszej pamięci, jako nieodłączny element uroku dzieciństwa.
Tymczasem w towarzystwie ilustracji autorstwa Katarzyny Walentynowicz, absolwentki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i stypendystki portugalskiej Escola Superior de Artes e Design w Porto (Wydział Grafiki), teksty te zyskują nowego wymiaru. Charakterystyczna kreska ilustratorki, jej skupienie nad detalem i szczegółowość ujęcia kontrastuje z tłem kompozycji. „Małpa w kąpieli” jest intrygującą próbą zestawienia uporządkowanych form geometrycznych, widocznych przede wszystkim w szachownicowym wzorze podłogi w łazience, z niespokojną, gęsto kładzioną kreską. „Paweł i Gaweł” zaskakuje wyszukanymi opcjami kolorystycznymi oraz świadomie budowanym napięciem między gładką powierzchnią barwy a rozwiązaniami dużo bardziej ekspresyjnymi. Oba tytuły łączy ukłon w stronę stylistyki o charakterze retro, jednak zdecydowanie daleki jest on od przysłowiowej kompozycji „trącającej myszką”.
Tak odświeżona poezja hrabiego jest nie tylko wyrazem szacunku dla klasyki, ale także dowodem na to, że nadal możemy znaleźć w niej aktualne wątki oraz humor, ta uniwersalność się nie starzeje. A w interpretacji Kasi Walentynowicz zyskuje także innych rumieńców.
Barbara Górecka / Dom Bajek
