Komunikacja pozawerbalna to coraz bardziej dogłębnie badane zjawisko porozumiewania się poprzez gesty, mowę ciała, dźwięki wykraczające poza standardowo rozumiane słowa. Jest to naturalny element relacji międzyosobowej i międzyludzkiej, w ważny sposób uzupełniający nasze wypowiedzi. Z zasady rozważa się ją w kontekście społecznym czy socjologicznym, często warunkując stanem emocjonalnym, intencjami, ale także pochodzeniem czy cechami temperamentu. Tymczasem zwierzęta czy rośliny także mają swoje sposoby na „porozumienie bez słów” i jest to kolejny dowód na złożoność oraz niemierzalny fenomen natury.
Książka „Rozumiemy się bez słów” Katarzyny Radziwiłł (wyd. Muchomor, 2020) jest fascynującą podróżą intelektualną po świecie roślin i zwierząt. Autorka skupia się na sposobach komunikacji i przedstawia niezwykle interesujące przykłady na to, jak flora i fauna radzi sobie z tym niełatwym zadaniem. Rosnące w egzotycznym środowisku akacje bronią się przed głodnymi żyrafami wydzielając niesmaczną substancję, jednocześnie zapachem przekazując sąsiednim drzewom informację o potencjalnym zagrożeniu. Drzewa w lesie przesyłają sobie wzajemnie informacje korzystając ze skomplikowanego systemu korzeniowego i rozległej grzybni. Zwierzęta mają jeszcze bardziej wyrafinowane metody komunikacji – nastrojowe cykanie świerszcza to jego pieśń miłosna i jednocześnie ostrzeżenie dla innych rywali. Kacze dzieciątko na krótko przed wykluciem intensywnie skrobie skorupkę od wewnątrz, by dać sygnał mamie, aby ta nie oddalała się od gniazda. Pszczoły wykonują skomplikowane akrobacje w powietrzu tańcem wskazując kierunek do apetycznych kwiatów, mrówki zostawiają zaś ślad zapachowy – wskazówkę prowadzącą pozostałych do pożywienia.
Zachwycające fakty w nowoczesnej oprawie graficznej Joanny Gębal, zgeometryzowane i wysmakowane kolorystycznie ilustracje oraz duży format książki czynią ją pozycją bardzo dopracowaną zarówno pod kątem treści, jak i obrazu. Ten swoisty album przyrodniczy ucieszy niejedną pasjonatkę botaniki czy przyszłego zoologa; poziom ciekawości prezentowanych faktów jest także nie tylko przemyślany, ale i dość uniwersalny, co czyni z całości piękną i interesującą książkę, którą po prostu warto mieć i często do niej wracać.
Barbara górecka / Dom Bajek
