Chodzimy tu po dyngusie…
– tymi słowami rozpoczyna się jedna z tradycyjnych przyśpiewek ludowych towarzyszących wiosennemu kolędowaniu, które w różnych regionach Polski odbywa się w okolicy świąt Wielkiej Nocy. Sam Śmigus-Dyngus, zwany też obecnie Lanym Poniedziałkiem, jakiś czas temu obchodzony był jako dwa odrębne obrzędy. Pierwszy wyrażał się w obfitym polewaniu wodą młodych dziewcząt oraz śmigania ich wiosennymi gałązkami zieleniących się nieśmiało drzew, chodzenie po dyngusie oznaczało zaś pochód grup młodych mężczyzn, którzy odwiedzając gospodarstwa przynosili życzenia dobrych plonów jednocześnie zbierając w podziękowaniu jajka i inne smakołyki.
Inne ciekawostki związane z tradycją Lanego Poniedziałku to jedna z odsłon fascynującej podróży po różnorodnych świętach całego świata, w którą zabiera czytelników Joanna Rzyska w fenomenalnej książce „Wszyscy świętują” (wyd. Druganoga, 2021). Autorka zaprasza do barwnego korowodu śledząc pełne interesujących szczegółów obrzędy wyjątkowych dni w roku widziane przez pryzmat różnych kultur. Na liście znajdują się takie okazje jak spotkanie w tańcu POW-WOW w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, podczas którego jednoczą się przedstawiciele wielu rdzennych mieszkańców nie tylko tego kraju, ale i Kanady; SEMANA SANTA czyli procesje bractw religijnych w hiszpańskiej Andaluzji celebrowane w Wielkim Tygodniu na ulicach miast i miasteczek; MAWSIM AL-WURUD – wiosenny marokański Festiwal Róż czy NAADAM – odbywające się w lipcu mongolskie święto trzech sportów: łucznictwa, jazdy konnej i zapasów. Autorka ułożyła kolejność dat zgodnie z chronologicznym rytmem upływu miesięcy dając tym samym możliwość symbolicznego przejścia każdego święta zgodnie z naturalnym tempem mijania czasu.
Poza świetnie skrojoną treścią, w które spotyka się zarówno warstwa historyczna, jak i kulturowa, książka zachwyca także wyszukaną szatą graficzną. Charakterystyczne zgeometryzowane i nawarstwiające się kompozycje autorstwa duetu Agaty Dudek i Małgorzaty Nowak (Acapulco Studio) zdają się pulsować od rytmu. Świadomie ograniczona paleta kolorów dodaje całości smaku, komiksowe dymki wprowadzają element humoru i dodatkowo dynamizują wydźwięk obrazu, doskonale oddając barwność opisywanych sytuacji.
„Wszyscy świętują” to książka, która rozbudza ciekawość świata, ukazuje różnorodność obyczajów, jednocześnie dając wyraźne poczucie tego, że niezależnie od miejsca urodzenia ludzie potrzebują celebrować wspólnotę. To także opowieść o sile tradycji, do której wraca się ostatnio coraz bardziej, na co wskazuje rosnąca popularność różnych programów wspierających badania nad lokalnym folklorem. A jako, że mamy wiosnę może warto przyjrzeć się naszym Żandarom kolędującym po poznańskiej Ławicy, krakowskim Pucherokom czy Dziadom Śmigustnym z Dobrej? Bo odkrywanie tradycji jest sprawą wielce interesującą.
Barbara Górecka / Dom Bajek
